یک گزارش از تاتر هرمزگان در تهران

نقد و بررسی «مثل آب برای شکلات» توسط تئاتربازها
زبان بدن ، دراماتورژی و اقتباس درست؛ ویژگی این اجراست
نمایش «مثل آب برای شکلات» به نویسندگی وکارگردانی ابراهیم پشت کوهی با بازی رویا نونهالی توسط جمعی تماشاگران تئاتر بازها ، روز گذشته (سه شنبه 15 مرداد) مورد نقد و بررسی قرار گرفت وحاضران زبان بدن ، دراماتورژی و اقتباس درست را از جمله ویژگی های این نمایش برشمردند.
منتقد این جلسه رضا آشفته بود که با حضورعوامل، نمایش «مثل آب برای شکلات » را قبل از اجرا (ساعت18) در تالار چهارسوی تئاترشهر مورد تحلیل و بررسی قرار داد.
آشفته با اشاره به شباهت های فرهنگی که بین فرهنگ عامه مردم جنوب ایران و کشورهای آمریکای جنوبی قراردارد از جمله در زمینه شکل ازدواج و انتخاب همسر ،انتخاب رمان «لورا اسکوئیل» توسط ابراهیم پشت کوهی را برای تولید یک نمایش اقتباسی توسط گروه تئاترش در بندرعباس ، انتخاب قابل توحهی دانست. به ویژه که فضای این داستان مکزیکی را با فرهنگ موسیقیایی ، پوششی ، تغذیه و رفتاری مردم جنوب ایران آمیخته شده است.
این منتقد کاربرد دو کلید واژه اقتباس و دراماتورژی را در این نمایش شاخص دانست و گفت:« هرچند این روزها اقتباس نمایشی از رمان های خارجی برای به روز شدن یا نوکردن شکل کلاسیک یک متن داستانی در قالب یک اجرای نو و مدرن بدون توجه به ریشه و اساس اصلی داستان شایع شده است اما در این اجرا این اتفاق رخ نداده و ما شاهد خلق دنیای عجیب رمان در خلق عجیب کارگردان هستیم . در واقع این دنیا با حفظ وجوه داستانی رمان ،در صحنه متعلق به نویسنده و کارگردان است .جهانی که پشت کوهی خلق می کندجهانی فارغ از جهان ماست با ظرافت های خاص خود.»
او افزود:« هر چند برخی از اقتباس ها ی نمایشی ، به انحرافات شکلی در اجرا می رسند و نمی توانند به ارتباط سازنده ای با مخاطب دست پیدا کنند، در این اجرا تماشاگر می تواند در عین برقراری ارتباط با داستان به خلاقیت و امضای شخصی کارگردان هم دست پیدا کند. در این اجرا، از متن غیر دراماتیک به دراماتیک و از اثر غیر ایرانی به اثری ایرانی دست پیدا می کنیم.»
آشفته در ادامه صحبت یکی از تماشاگران درباره استفاده درست از زبان بدن توسط بازیگران این نمایش ،تصریح کرد:« با توجه به مفاهیم شاخص در این نمایش مثل: عشق ، انقلاب ، سنت شکنی و...این استفاده از زبان بدن در بازیگری برای بیان چنین مفاهیم شور انگیزی بسیار درست و قابل توجه است. »
او ریتم رفتاری و حرکتی را جزو ویژگی رفتار ، گویش و موسیقی ساکنان بندر های جنوبی ایران دانست و گفت:« این ریتم که در راه رفتن ، لهجه و تمام زندگی روزمره مردمان بندر وجود دارد از طبیعت و ویژگی جغرافیایی اشان آمده ؛ دریا و گرما موجب شده تا این ریتم در کل زندگی آنان حضوری پر رنگ داشته باشد و در ان اجرا نیز به شکل های مختلف مثل زبان بدن بازیگران و موسیقی نمود یافته است.»
این عضو کانون ملی منتقدان تئاتردرباره موسیقی و ترانه های نمایش «مثل آب برای شکلات » نیز افزود:«موسیقی همیشه نقش مهمی در تئاتر های جنوب ایران دارد ، حتی در مواردی به افراط کشیده می شود و همه اجرا تحت و الشعاع قرار می دهد اما در این نمایش ترانه و موسیقی بخشی از ساختمان دراماتیک نمایش است و خیلی از حس ها ، حرف ها و فضا سازی ها در دل کار اتفاق می افتد.»
آشفته عناصر دیداری نمایش مثل لباس ، نور پردازی ، دکور را هم قابل توجه دانست وگفت به فضا سازی نمایش کمک فراوانی کرده است .
در ادامه این جلسه تماشاگران هم به طرح سوالات و دیدگاه های خود درباره نمایش «مثل آب برای شکلات» پرداختند و ابراهیم پشت کوهی (کارگردان) و رویا نونهالی (بازیگر) درپاسخ به آنان توضیحاتی را ارائه کردند.
رویا نونهالی در پاسخ به پرسش یکی از تماشاگران درباره چگونگی باور پذیری مخاطب ایرانی در مواجه با شکل فضا سازی خیال انگیز و عجیب رمان «مثل آب برای شکلات» و ضرورت اجرایی آن ، توضیح داد:« به نظر من احوال اجتماعی این رمان می تواند باور پذیر باشد . به نظر من داستان این رمان عین واقعیت است . اگر در جامعه ای دروغ نباشد و صادقانه بدون سرکوب واقعیت با این موضوعات برخورد کنیم ،می بینیم واقعا همه این مسایل انسانی در همه جا وجود دارد.»
ابراهیم پشت کوهی نیز در پاسخ به پرسشی مبنی بر علت برگزاری مسابقه لاتاری در نیمه پایانی اجرا و اهدای شیشیه ترشی به برندگان ،گفت:«من معتقدم تئاتر همیشه صرف دیدن و شنیدن نیست و می تواند همه حواس مخاطب را درگیر کند. ما نمی خواهیم تماشاگرانمان منفعل باشند ومعتقدیم باید در طول اجرا با بازیگران همذات پنداری و همراهی کنند. این حضور فعال مخاطب در همه کارهای قبلی من وجود داشته و در این نمایش هم در صحنه هایی از جمله این صحنه برگزاری لاتاری شکل می گیرد.
او همچنین درباره استفاده از زبان بدن در این نمایش افزود:« در تئاتر ما بدن همیشه اهمیت ویژه ای دارد همان طور که موسیقی برایمان اهمیت دارد. زندگی روزمره ما را از اهمیت بدنمان غافل کرده است اما ما در تئاترهایمان در مواردی که لازم است از زبان بدن استفاده کامل می کنیم.»
نمایش «مثل آب برای شکلات» تا پایان مردادماه ساعت 21 در تالار چهارسوی تئاترشهر روی صحنه است.

نوشته استاد مهدی عطایی در مورد انجمن های هنری

جایگزین کردن سیستم انخاباتی بجای انتصابات در انجمن ها : من شخصا چندان با وجود انجمن ها و هر چیزی که هنرمند را در چهارچوب تعریف شده ی خاصی قرار دهد موافق نیستم تجربه ی 39 ساله ی من بالندگی اندیشه های هنری را در دورانی که انجمن های هنری وجود نداشت رو تایید میکنه اما گفتم چندان موافق نیستم زیرا انجمن ها تا حدی می توانند خلا ناشی از بی برنامگی را بر طرف کنند و تا حدی نیز سازماندهی و تشکیلات بعضا به درد بخوری می وانند باشند اما ضررشان بیشتر از سودشان است . یادمان نرود که ما در مملکتی داریم زندگی می کنیم که هنر در زیر چتر نظارت دولت قرار دارد و دولت هم به شرطی از هنرمند حمایت می کند که ذیل خواسته ها وبرنامه ها و با هدایت او فعالیت کند حذف انجمن ها یعنی آزادگی و فراغ بال بیشتر هنرمند و کمی آسوده تر شدن از فشارهای ممیزی و سانسور تحمیلی . خوب یادمان است که نظارت و بازبینی آثار هنری و حذف و اضافه ی آثار از زمانی در ارشاد اسلامی باب شد که در سال 1365 انجمنهای هنری یکی پس از دیگری رخ نشان دادند و در آن زمان هم کم و بیش مورد تایید هنرمندان قرار گرفتند .باید گفت که در آغاز مسئولین انجمن ها مستقیما توسط خود هنرمندان و با شیوه ی رای گیری اعضاء انتخاب می شدند و اداره ی ارشاد کوچکترین دخل و تصرفی در این انتخاب نداشتند افرادی هم که بعنوان هیئت رییسه انتخاب می شدند بیش از آنکه مجیزگوی مدیر کل ارشاد باشند حامی حقوق هنرمندان بودند و چه بسا بخاطر وظیفه ای که در قبال هنرمندان احساس می کردند خودرا موظف به حفظ حقوق آنها می دانستند و هرچند در اغلب اوقات بین مسئولین منتخب هنرمند و ارشاد اسلامی تعاملی هم وجود داشت ، گاها هم این موضوع چالش برانگیز بود .با این حال ارتباطی ارگانیک بین انجمن ها بعنوان نمایندگان واقعی هنرمندان و متولی فرهنگ وهنر یعنی اداره کل ارشاد اسلامی برقرار بود تا اینکه در هشت سال پیش و باروی کار آمدن دولت آقای احمدی نژاد با هدف کنترل بیشتر هنرمندان و تحت نظارت قرار دادن آنهازیر سایه ی و قرار دادن آثارهنری آنها در زیر چترامنیتی ، سیستم انتخاباتی در انجمن ها را حذف و انتصاب را جایگزین آن کردند و این در حالی اتفاق افتاد که اساس نامه بیشتر انجمن ها را تغییر ندادندو نقش هنرمندان را یا به صفر رساندند و یا به شدت کاهش دادند و کم رنگ کردند به هر حال در حال حاضر برای افرادی مانند بنده که طرفدار حذف انجمن ها هستم شاید شرایط لازم برای حذف فراهم نباشد و نیازمند به بررسی بیشتر و دقیق تردارد اما از وزیر ارشاد و معاونت فرهنگی و هنری انتظارمی رود که براساس گفته ی خودشان معتقدند فضای فرهنگی را جایگزین فضای امنیتی کنند یکی از مواردی که به میزان قابل توجهی می تواند در شکستن فضای امنیتی در حوزه فرهنگ وهنر نقش داشته باشد این است که در انجمن ها روش انتخاباتی را جایگزین انتصاباتی کنند و جایگاه هنر مندان وتوجه به نظرات ودیدگاههای آنها را در سطوح تصمیم گیریهای تخصصی افزایش دهند .و از میزان تصدی گری خود بعنوان متولی یا ولایت بر هنرمند بعنوان یه شخص فرهیخته ی دانای هوشمند و نخبه بکاهند و این مطلب را درک کنند که هنرمند صغیر نیست که به ولی و متولی نیازداشته باشد . کافی است چشم نظارت های مزاحمت بار خود را از آثار هنری فروکشندو به هنرمند اعتماد کنند و مطمئن شوند که هنر مند خیلی بیشتر از آنها مردم و کشورش را دوست دارد ودرجهت تعالی استقلال و حفظ هویت تاریخی و میهنی خوددرکی عمیق تر از آنها دارد چرا ؟ چون او یک هنر مند است نه مدیر کل و مدیر حراست و کارشناس ... تجربه ی تاریخی آزاد اندیشی هنر مند به ما می آموزد که اساس پیشرفت همه جانبه ی یک کشور در رشد و بالندگی همه جانبه ی همه ی بخش های آن در هماهنگی با یکدیگر است ،همانگونه که اجزای گوناگون یک کارخانه با همکاری با یکدیگر کالایی لوکس و درخورتولید می کنند ، هنرمندنیز درکنار سایر نخبگان ودانشمندان کشور تفکر ، اندیشه و زیبایی را .

سرنی زاده: شاهد از بین رفتن تفکر انتقادی در تئاتر هرمزگان هستیم

این فعال حوزه تئاتر گفت: مهمترین مشکل حوزه فرهنگ و هنر چه کلی و چه  جزیی نبود مدیر متخصص در رأس امور بود که حتی به انجمن ها نیز با سوءتدبیرها این موضوع انتقال پیدا کرده بود و افراد کاردان کنار گذاشته شده بودند.

مجید سرنی زاده افزود: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان  به صورت جزیره ای عمل کرده و تنها به اجرای خواسته ها و اهداف مدیرکل می پرداخت در حالی که این نهاد متولی فرهنگ و هنر از دارا بودن بیش از 5 درصد نیروی متخصص بی بهره بود.

وی با بیان اینکه فعالیت انجمن ها در طول هشت سال اخیر با تعطیلیشان تفاوتی نداشت، اظهار کرد: مدیران اجرایی فرهنگ و هنر خود را مجری قانون نمی دانستند بلکه به نوعی قانون گذار دانسته و همین موضوع لطمه بزرگی بر پیکره فرهنگ و هنر استان هرمزگان وارد کرد.

این فعال حوزه تئاتر با اشاره به اینکه زمانی به عمق فاجعه پی می بریم که قانون را بدانیم، خاطرنشان کرد: هیچ کس در حوزه فرهنگ و هنر استان در جای خود حضور ندارد و همین موضوع در تئاتر نیز وجود دارد و متأسفانه شاهد از بین رفتن تفکر انتقادی در تئاتر هرمزگان هستیم.

سرنی زاده اضافه کرد:در حال حاضر تنها تئاتر مستقل رشد پیدا کرده و براساس توانایی هایشان تواسنتند در جشنواره های بین المللی و کشوری حضور پیدا کنند و شاهد عدم رشد نسلی جدید و تازه در این بین هستیم.

وی با اشاره به اینکه زندگی در شرایط سخت ما را به آرمان هایمان نزدیکتر کرد، بیان کرد: در این بین بسیاری از فعالین عرصه فرهنگ و هنر از صحنه خداحافظی کرده و زمینه های اقتصادی را برگزیدند.

این فعال حوزه تئاتر با انتقاد از صرف بودجه های کلان اختصاص یافته به انجمن ها صرف حقوق و اصافه کاری کارمندان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و برگزاری جشنواره های بی کیفیت و بی هدف، تصریح کرد: شاید از بودجه اختصاص یافته به اهالی تئاتر یک دهم آن هم صرف خود تئاتر استان نشد.

سرنی زاده با اشاره به اینکه بودجه تخصیص یافته جهت احداث فضاهای فرهنگی استان در طول هشت سال اخیر به اعطا تهسیلات به راه اندازی تالارهای جشن و عروسی شده است، ابراز کرد: اول قانون، دوم قانون و سوم قانون را باید ملاک کار در دولت یازدهم قرار دهیم و از مدیران باتجربه و متخصص بهره ببریم تا شاهد برنامه ریزی اصولی و رسیدن به سند چشم انداز باشیم.

وی در پایان گفت: واگذاری امور به هنرمندان می تواند تا حدودی بر بخش اعظمی از مشکلات موجود فائق آید زیرا تجارب جامعه هنر گرانبها و دست نیافتنی است./ایسنا

کارگران:باید به جامعه فرهنگ و هنر اعتماد شود تا نتیجه بهتری بگیریم

این فعال حوزه هنرهای تجسمی گفت: باید ریشه حل مشکلات موجود در فرهنگ و هنر استان هرمزگان را در سه مقوله مدیریت فرهنگی، هنرمندان و فضای فرهنگی جست و جو کرد.

احمد کارگران افزود: در بخش مدیران فرهنگی در طول هشت سال گذشته شاهد حضور مدیرانی بودیم که به هیچ وجه تخصصی در زمینه فرهنگ و هنر نداشته و به جای تعامل سبب تخریب آن شدند و مانع حرکت اهالی فرهنگ و هنر شدند.

وی با بیان اینکه هرچه به جلوتر پیش رفتیم وضعیت بدتر از گذشته می شد، اظهار کرد: در حالی که در گذشته بر طبق اساسنامه انجمن ها، ریاست آن ها با اجماع و رأی گیری انتخاب می شد شاهد انتصاب مدیران با توجه به سلیقه و خواست مدیران بودیم بدون آنکه نظر جامعه هنر در این بین مهم باشد.

کارگران با اشاره به اینکه در حوزه هنرمندان به گونه ای وضعیت پیش رفت که به آثار هنرمندان نگاه تخصصی صورت نمی گرفت، خاطرنشان کرد: برای فکر و اندیشه هنرمندان نگاه تخصصی و تدبیر درستی صورت نگرفت تا هنرمند خاک خوردن آثارش را به انتشارش در چنین وضعیتی ترجیح دهد.

این فعال حوزه هنرهای تجسمی این چنین وضعیتی را باعث دو نکته دانست و عنوان کرد: نکته منفی آن در خانه نشین شدن هنرمندان و عدم ظهور پدیده و نسل جدید است و نکته مثبت در جنگیدن هنرمندان برای بقای خود است که سبب شدن روی پای خود ایستادن را یاد بگیریم.

وی با اشاره به اینکه در زمینه فضاهای فرهنگی نه تنها استفاده درستی از آن ها نشد بلکه حتی کم شده و یا از بین رفته است، تصریح کرد: فرهنگسرای آوینی را تخریب می کنیم و به جای آن فرهنگسرای طوبی را بوجود می آوریم که استفاده ای ده منظوره داشته و تنها شاید استفاده 5 درصدی از آن به هنرمندان اختصاص یابد در حالی که بخش خصوصی به درآمدزایی از آن مشغول است در صورتی که وعده های دیگری داده شده بود!

کارگران با انتقاد بر اینکه بیشتر بودجه های فرهنگی به سمت سلیقه مدیران رفته تا برنامه مدون، اضافه کرد: در طول هشت سال گذشته فضای مطالعه استان به پایین ترین حد ممکن رسیده و تنها کنکوری ها به آن مراجعه می کنند و اگر تلاش های هنرمندان نبود اکنون شاهد تخریب یک آثار با قدمت تاریخی و ماندگار به نام کتابخانه شهدا بندرعباس بودیم.

این فعال حوزه هنرهای تجسمی اولویت دولت یازدهم را در انتخاب یک فرد مدیر و متخصص در حوزه فرهنگ و هنر دانست تا دیگر اصحاب این حوزه نخواهند زمان زیادی را برای توجیه یک مدیر صرف نمایند و عنوان کرد: نمی دانم ظرف این سال ها شورای فرهنگ عمومی استان در جلسات خود چه مصوباتی داشته اند که نه ما از آن خبری داریم و نه گام مثبتی بر توسعه آن در سراسر استان دیده ایم که اگر کمی به جامعه فرهنگ و هنر اعتماد شده و یا به عنوان مشاور از آن بهره ببریم اکنون شاهد این وضعیت نبودیم./ایسنا

آرمات: به جای برطرف کردن معضلات به افزایش آن ها کمک می کنیم

این فعال حوزه ادبیات گفت: نمی توان در برهه زمانی کوتاه به سر و سامان وضعیت فرهنگ و هنر پرداخت و این تغییر وضعیت به زمان و برنامه هدفدار نیازمند است.

سعید آرمات افزود: در طول هشت سال گذشته اتفاقات خوشایندی در حوزه فرهنگ و هنر در استان هرمزگان به وقوع نپیوست به گونه ای که وضعیت اکثر حوزه ها نشان دهنده این سخن بنده است.

وی با بیان اینکه در طول دولت های نهم و دهم شاهد از بین رفتن بسیاری از محافل و جلسات فرهنگی و هنری در سطح استان هرمزگان بودیم، اظهار کرد: در حالی که در دهه هفتاد هرمزگان می توانست به مجموعه شعرها و داستان های منتشر شده خود ببالد و به نویسندگان آن افتخار کند اما در دهه هشتاد نه تنها هیچ اثر در خور شأنی شاهد نبودیم بلکه آن محدود آثاری هم که جا برای تعریف داشتند با برخی جابه جایی ها به آثار بی محتوا تبدیل شدند و به نوعی سبب خارج از گود کردن هنرمندان شدیم.

این هنرمند برحسته هرمزگانی هنر امروز را هنری مصرفی و تولید آن را به روز دانست و عنوان کرد: برخی نویسندگان و شاعران همچون بنده چون پوستمان کلفت شده بود، در مقابل تمامی نامهربانی ها توانستیم گلیم خود را از آب بیرون بکشیم اما آن نسل جدیدی که شاید ظرافت در قلمش نمایان و شرم و حیا در ذاتش بود با این ناملایمت ها نتوانست سازگار باشد و به همین دلیل به خانه نشینی روی آورد تا پدید آوردن اثری جدید.

آرمات با اشاره به نمونه ای از عدم توجه به مقوله فرهنگ و هنر در استان هرمزگان، خاطرنشان کرد: به طور مثال در بندرعباس شهرکی به نام “زعفرانیه” نامگذاری شده که به اقتباس از شهرهای دیگر کشور بوده اما در همان شهرک، کوچه ها با نام کهور و کنار که واژه های محلی می باشد، تعیین شده که مردم را دچار سردرگمی کرده که به نوعی بومی زدگی را در کنار بومی گرایی قرار داده ایم و نوعی آسیب را به وجود آورده که حال می توان این نکته کوچک را به کل مقوله فرهنگ و هنر استان تعمیم داد.

وی در بخش دیگری از سخنانش مهمترین اولویت دولت تدبیر و امید در مقوله فرهنگ و هنر را به آسیب شناسی تخصصی در حوزه های مختلف دانست و عنوان کرد: این آسیب شناسی به منظور جبران ضعف ها و آگاهی کامل از تمامی حوزه ها باید صورت بگیرد.

این فعال حوزه ادبیات مشکلات حوزه فرهنگ و هنر را در دو معضل اساسی قلمداد و اضافه کرد: مهمترین معضل عدم فرهنگی بودن مدیران حوزه فرهنگی است که بهترین حالت در طول هشت سال گذشته غیر فرهنگی بودنشان و بدترین حالت آن ضدفرهنگ بودنشان بود و دیگر ضعف موجود نداشتن تعامل در بین مدیران با جامعه فرهنگ و هنر است.

آرمات در پایان با اشاره به اینکه همچون گذشته به نگاه انتقادی خود ادامه خواهد داد، گفت: باید دولت یازدهم به بازکردن فضای فرهنگ و هنر کمک نماید تا آسیب ها و مشکلات پیدا شده و برطرف کردن آن ها در قالب یک برنامه مدون بپردازیم./منبع ایسنا